Mastitis

Wanneer een melkkanaal wat langer verstopt is, ontstaat er vaak een rode, gezwollen, meestal pijnlijke, plek op de borst. Heb je daarnaast ook koorts en een zwaar grieperig gevoel (spierpijn, hoofdpijn, algehele malaise), dan kan het zijn dat je een borstontsteking hebt (ook wel 'mastitis' genoemd). De roodheid en zwelling is niet persé een teken van infectie (WHO, 2000). Schadelijke bacteriën zijn niet altijd aanwezig: antibiotica is in veel gevallen ook niet nodig als er snel met de hierna genoemde maatregelen wordt begonnen.

Oorzaken

Wanneer de borst niet goed wordt geleegd tijdens het drinken of kolven, kan een melkkanaal verstopt raken. Een matige aanhaptechniek, strakke tongriem of een te klein, te groot of scheef geplaatst kolfschild kunnen hier soms de oorzaak van zijn. Ook het ineens overslaan van voedingen, heel erg op vaste tijden voeden of een overproductie kan verstoppingen in de hand werken.

Soms kan de melk niet goed weg door een korstje of kloof op de tepel, een te strakke beha met beugels, of het steeds afdrukken van een stukje van de borst (om het neusgaatje vrij te houden). Zelf de banden van een babydrager of draagzak kunnen soms een verstopping in de hand werken.

Als je tepelkloven hebt, is het risico van een borstontsteking groter, omdat via de kapotte huid van de tepel een bacterie in de borst kan komen. Ook gaat het voeden vaak minder goed door de pijn, waardoor ook de kans op het niet goed legen van de borst de kans op borstontsteking vergroot is.

Symptomen

Een borstontsteking kan soms plotseling beginnen en in enkele uren flink verergeren.

Rode, harde, warme en pijnlijke plek op de borst
Griepachtige verschijnselen, zoals koorts, moeheid, koude rillingen, hoofdpijn en spierpijn
De hele borst kan soms pijnlijk zijn
Jouw melkproductie kans soms ineens een stuk minder zijn aan de aangedane borst

Behandeling

Zo snel als de borstontsteking ontstaat, zo snel kun je in veel gevallen ook weer opknappen. Hoe? Dat lees je hier onder.

1 - Voorverwarmen en masseren

Verwarm je borst(en) door een babypampertje vol te laten lopen met vrij 'heet' water en dit een paar minuten om je borst te leggen. Een lekkere warme douche werkt ook goed.

Daarna masseer je je borst(en) en hang je eventueel voorover en schud je alles los.

Voorverwarmen en masseren helpt om de doorbloeding en het ‘loskomen van de melk’ te bevorderen.

Korstje? Wanneer je een korstje op je tepel hebt, kun je deze vooraf ook zacht weken door er een warme natte washand op te leggen.

2 - Voeden

Voedt minimaal elke 2 à 3 uur. Leg je kindje bij voorkeur zoveel mogelijk eerst aan de aangedane kant aan en blijf de harde plekken richting je tepel mee masseren, zodat je kindje kan helpen die harde plek leeg te drinken.

Als masseren pijnlijk is, kun je ook borstcompressie toepassen.

Controleer of je kindje goed aangehapt heeft. Laat de lactatiekundige tijdens een consult met je meekijken als je hier over twijfelt.

Soms helpt het ook om voorover boven je kindje te hangen en zo te voeden. Je borst gaat dan makkelijker leeg door de zwaartekracht.

3 - Kolven en/of nakolven

Wanneer je kindje uitgedronken is, en je borst voelt nog niet goed leeg, kolf dan de aangedane borst nog even kort na (ong. 5-12min) tot je borst wat soepeler voelt. Hierbij kun je het beste de harde plek richting de tepel mee masseren.

Wanneer je je kindje niet kunt/wilt aanleggen, sla dan stap 2 over en kolf totdat je borst zoveel mogelijk soepel voelt.

Geen kolf? Bij Borstvoedingspraktijk Voor Jou kun je 7 dagen per week een kolfapparaat huren (indien voorradig).

4 - Extra comfort

Koelen - Direct na het voeden/kolven kan het prettig zijn om te koelen met een zakje bevroren jam, coolpack, bevroren kraamverband (onder de kraan houden, plastic zakje er om heen en gekromd laten bevriezen), of gekneusde (witte) koolbladeren. Haal de koeling op tijd weer weg wanneer je wilt gaan voeden. Dan is warmte namelijk weer van belang om de melk te laten loskomen!

Geen beha - Draag geen beha die knelt (bijv. door strakke banden of beugels). Dit kan melkkanaaltjes dichtdrukken en juist weer een ontsteking veroorzaken. Vaak is het fijner om een strak spaghettitopje te dragen.

5 - Medicatie

Bij een borstontsteking is het belangrijk om de koorts wat te beperken en de ontsteking proberen te remmen. Een combinatie van Paracetamol en Ibuprofen pakt deze beide dingen goed aan.

Paracetamol - 4 x daags 1000mg Paracetamol

Ibuprofen - 2 x daags 200-400mg Ibuprofen

Hou je aan bovenstaand schema, totdat de koorts en pijn sterk verminderd zijn.

Antibiotica - Schadelijke bacteriën zijn niet altijd aanwezig: antibiotica is meestal niet nodig als er snel met bovenstaande maatregelen wordt begonnen.

Let op! Knap je niet op binnen 24 uur, of heb je kloven/wondjes op je tepel, of ben je bekend met een bacterie (bijv. streptococ), dan is het verstandig wèl met antibiotica te starten. Overleg in dat geval met je huisarts. Deze kan kijken op Richtlijn Borstvoeding voor de meest geschikte antibiotica.

6 - Hulp inschakelen

Overleg sowieso met je huisarts wanneer je in de 24 uur na het starten met alle geadviseerde maatregelen, toch zieker wordt.

Verder is het belangrijk om lekker in bed te kruipen, goed te eten en vooral goed te drinken.

Schakel familie en vrienden in om voor je te koken, te stofzuigen, of te helpen met de andere kindjes en eventuele huisdieren uit te laten.

Overige behandelingen

Borst op slot?

Naast massage en/of trilling (massageapparaat of vibrator) kan ook een zoutbadje soms helpen om de melk weer te laten stromen.

Neem een badje met 30gr zeezout/magnesiumzout (Epsomzout)/badzout opgelost in 1 liter heet water en masseer tijdens het voorover hangen de borst van basis richting tepel.
Houdt ondertussen de andere borst warm met een handdoek gedrenkt in het zoute water, keukenfolie en een andere handdoek.
Kolf de borst soepel na het weken en gooi deze melk weg!
Spoel de borst goed af en voedt daarna je kindje.

Matige doorstroming?

Bij sommige moeders helpt Lecithine om de dikstroperigheid van de melk wat te verlagen. Het verhoogt namelijk het percentage aan meervoudig onverzadigde vetzuren in de melk.

Lecithine: 3 - 4 keer 1200 mg per dag, dus 3600 - 4800 mg per dag.

Steeds terugkerende borstontsteking?

Bij steeds terugkerende ontstekingen kun je jouw gehele vitaminestatus laten checken en (tijdelijk) een vitamine-mineralencomplex nemen.

Verder is het altijd goed om een lactatiekundige uitgebreid mee te laten kijken naar de aanhap- en drinktechniek van je kindje.

Stoppen met borstvoeding?!

Van een borstontsteking kun je je flink naar voelen. Gelukkig kun je ook snel weer aan de beterende hand zijn als je de juiste maatregelen neemt. Het legen van je borsten is het belangrijkste onderdeel van de behandeling. Acuut stoppen met borstvoeding is dus zeer onverstandig en zal de problemen alleen maar laten toenemen, met soms een abces en ziekenhuisopname tot gevolg.

Ook al is je wanhoop zeer begrijpelijk, zoek steun bij je lactatiekundige en omgeving en hou vol! Je kunt dit!

Mocht je helemaal opgeknapt zijn en ben je er nog steeds van overtuigd dat je wilt stoppen met borstvoeding? Overleg dan met je lactatiekundige voor een passend plan. Zeker bij een borstontsteking die veroorzaakt is door een overproductie, is een weldoordacht afbouwschema een must.

Mag mijn kindje mijn melk blijven drinken?

Jazeker! Je kindje mag jouw melk gewoon blijven drinken tijdens een borstontsteking. De melk zal misschien wat zouter smaken, en de productie is vaak een stuk afgenomen aan de aangedane borst, maar de melk zelf is niet ziek. Ook bij het gebruik van (borstvoedingsvriendelijke) antibiotica mag je kindje gewoon door blijven drinken. Wel kan antibiotica zorgen voor wat meer krampjes en soms diarree.

Harde plek - De harde plek is niet in een keer verdwenen. Het is belangrijk om in de gaten te houden dat hij elke dag wat kleiner is geworden. Twijfel je? Overleg dan met je lactatiekundige of huisarts. Soms is een echo nodig.

Minder melk - Het is normaal dat jouw productie aan de aangedane borst een stuk afgenomen is. Soms is dit een fijne bijkomstigheid; bijv. bij borstontsteking door overproductie. Wil je jouw productie weer ophogen? Vraag dan jouw lactatiekundige om een plannetje wanneer je weer helemaal opgeknapt bent.