Reflux en spugen

Reflux

Reflux is het 'terugstromen van melk of ander voedsel’ naar de slokdarm en soms naar buiten. De officiële benaming hiervoor is ‘gastro-oesofageale reflux’.
Alhoewel 'overgeven' of ‘teruggeven van melk’ officieel ook onder de definitie van reflux vallen, worden deze niet als zodanig benoemd, omdat het geen klachten geeft.
Bij de aandoening gastro-oesofageale reflux gaat het om het terugstromen van de maaginhoud naar de slokdarm mèt klachten. Spugen kan een gevolg hiervan zijn, maar dat hoeft niet persé. Soms slikken kindjes steeds iets weg, zijn ze ontroostbaar, of overstrekken ze zich.

Verborgen reflux
Gastro-oesofagale reflux kan ook bestaan zonder dat je kindje spuugt. Een reflux zonder spugen noem je 'verborgen reflux'. Maar om het niet al te moeilijk te maken gebruiken we het woord gastro-oesofageale niet en hebben we het alleen over ‘reflux’, ‘spugen’ en over ‘teruggeven’

Veel of weinig spugen?

Het is niet prettig als je ziet dat je kindje melk teruggeeft. Instinctief willen moeders hun kind voeden en als dit niet lukt, omdat de melk niet binnen blijft, dan is een moeder snel bezorgd. Het lijkt ook altijd zo ontzettend veel wat je kleintje teruggeeft, en soms krijg je de indruk alsof de hele voeding is teruggekomen.

Gelukkig klopt dit meestal niet en gaat het maar om een paar slokjes. Ben je erg onzeker over de hoeveelheid die je kindje terug geeft, pak dan de maatbeker er eens bij. Meet eens 50 ml melk af en giet dit over je aanrecht. Dit geeft een behoorlijke plas. Waarom 50 ml? Omdat dit de maaginhoud van een baby van twee tot drie weken oud is. Waarschijnlijk heeft je kindje veel minder overgegeven. Was het echter wel zo veel, dan was dit inderdaad bijna een hele voeding. Gebeurt dit maar een enkele keer, dan is het niet erg. Je kindje zal straks de schade weer inhalen en opnieuw bij je willen drinken.

Wasprobleem?

Als je kindje geen last van het spugen heeft, als hij verder vrolijk is, zich goed ontwikkelt en zijn plasluiers goed nat zijn - ook wel ‘happy spitter’ genoemd - dan hoef je je niet ongerust te maken. Dan is het spugen vooral een wasprobleem en niet een medisch probleem.

Drinktechniek

De oorzaken van reflux en teruggeven zijn uiteenlopend. Heel vaak is de meegeslikte lucht er de oorzaak van. Een baby die aan de borst drinkt zal meestal weinig lucht binnen krijgen, omdat er een goed vacuüm wordt gevormd.

Misschien heb jij een sterke toeschietreflex en kan je kindje de sterke melkstroom niet snel genoeg verwerken. Als je ziet dat je kindje zich daardoor verslikt, vooral aan het begin van de voeding, dan kun je hem misschien even van de borst nemen en de sterkste melkstroom laten weglopen. Daarna leg je hem weer aan.

De biologische aanleghouding kan ook heel fijn zijn bij een snelle of grote melkstroom (zie afbeelding).

Is je kindje goed aangelegd?

Heeft je kindje na de voeding vaak last van boertjes, en komt daarmee altijd een beetje melk terug? Dan kan je hem misschien eens tijdens de voeding een boertje laten doen, bijvoorbeeld halverwege, of bij het wisselen van de borst.

Voor een baby is het drinken aan de borst ontzettend leuk en rustgevend. Sommige kleine genieters blijven daarom iets te lang aan de borst, en krijgen een beetje te veel melk binnen. Wat er teveel in het maagje zit, dat komt er vaak weer uit. Op zich is dit geen probleem. Het gaat meestal maar om een paar slokjes en je kindje zal zich er beter bij voelen.

Soms voel je als moeder aan dat je kindje vooral troost en rust aan de borst zoekt, en in dat geval is het verstandiger om juist de meest lege borst aan te bieden. Dat is de borst waarmee hij de laatste voeding is begonnen. Hij krijgt dan wel de troost, maar niet weer opnieuw een grote portie melk. Overtuig je er zeker in de eerste weken dan wel eerst van dat je kindje ruim voldoende groeit.

Soms is het ernstiger...

Soms heeft een baby duidelijk last na de voeding. Omdat de melk samen met het maagzuur zo vaak in zijn slokdarm terug stroomt, doet zijn slokdarm misschien pijn. Sommige baby's overstrekken zich na de voeding, ze huilen en ze zijn moeilijk te troosten. De ene baby spuugt vaak, de andere doet dit niet, maar je kunt misschien zien dat hij heel vaak slikt na de voeding. Een baby kan zelfs moeilijkheden met de ademhaling krijgen. Hoe langer de situatie aan de gang is, hoe sterker de slokdarm aangetast kan zijn en hoe pijnlijker het voor je kindje allemaal kan worden.

Sommige kindjes willen dan juist ontzettend vaak drinken, ook als ze vaak melk teruggeven. Dat komt omdat moedermelk niet irriteert en juist de pijn in de slokdarm verzacht. En het drinken aan de borst werkt rustgevend en pijnstillend. Daarnaast wordt er speeksel geproduceerd wat het maagzuur neutraliseert. Op zich is dit dus allemaal heel goed, maar het kan toch ook te veel worden. Het frequente drinken kan namelijk de melkproductie van de moeder weer extra stimuleren. Je kindje zal dan bij elke drinkbeurt veel melk binnenkrijgen wat het refluxprobleem nog weer groter kan maken - een vicieuze cirkel dus.

Het troosten met de meest lege borst kan hier dus een oplossing bieden. Eventueel kun je je kindje voor een periode van drie uur steeds dezelfde borst aanbieden. De volgende drie uur voed je dan met de andere kant. Op die manier krijgt je kindje geen grote hoeveelheden melk binnen, ook al vraagt hij heel vaak om de borst. Houd wel altijd in de gaten of je kindje op deze manier goed blijft groeien.

Een fopspeen is geen goed idee. Maar als je kindje erg veel wil zuigen, omdat hij pijn heeft, dan kan een fopspeen - mits met mate gebruikt - ná de voeding soms verlichting brengen. Gebruik een fopspeen in principe niet voor de zes weken en niet voordat de melkproductie goed op gang is.

Voedselovergevoeligheid, allergie of een lastige bevalling?

Een voedselovergevoeligheid of een allergie kan ook reflux veroorzaken. Je kunt een borstvoedingsvriendelijke diëtist raadplegen om hierover uitsluitsel te krijgen. En mocht het nodig zijn dat je een dieet gaat volgen, dan kan de diëtist je hierbij helpen.

Maar het kan ook zijn dat een kindje als gevolg van een ongewone positie in de baarmoeder of problemen tijdens de bevalling last van reflux heeft. Een behandeling door een manueel therapeut of een osteopaat kan dit probleem misschien verhelpen.

Te korte tongriem of te strak lipbandje?

Een te korte tongriem en/of een te strak lipbandje maken dat je kindje niet goed de borst kan pakken. Gevolg kan zijn dat je kindje lucht mee slikt bij het drinken aan de borst, of dat hij je borst nooit goed leegt. Te veel lucht in het buikje van je kindje kan reflux veroorzaken.

Altijd de eerste melk drinken, en dus slecht toekomen aan de vettere (achter)melk, kan tot gevolg hebben dat de balans vetten-koolhydraten verstoord is. Teveel koolhydraten tegenover te weinig vetten leidt tot een lactose overschot (lactose overload), met een slechte lactosevertering. Dat geeft oprispingen en te veel lucht, die ergens heen moet: refluxachtige klachten. Een lactatiekundige kan met je meekijken en beoordelen of er sprake is van een strakke tong- en/of lipriem en welke oplossingen er bij jullie passen.

Kleine porties

Over het algemeen is het dus voor baby's, die last van het spugen of van reflux hebben, fijn om vaak kleine porties te drinken. Er is dan minder druk in hun maagje waardoor de neiging om te spugen minder groot is, en het drinken zelf verzacht de pijn.

Maar er zijn ook uitzonderingen. Sommige kindjes kiezen er juist voor om niet vaak te drinken. Zij nemen liever af en toe een grote maaltijd, spugen daarna een beetje, maar hebben voor de rest weinig last. Als je dan vaker zou gaan voeden, dan zal het refluxprobleem bij deze kindje juist erger worden. Niet echt logisch, maar het blijkt uit de ervaring. Het gaat hierbij wel om een kleine minderheid, dus in het algemeen kun je stellen dat vaak een beetje melk beter is voor kindjes met reflux.

Dragen

Kindjes willen doorgaans het liefst rechtop worden gedragen. Voor een baby die last van reflux of spugen heeft is dit dubbel belangrijk. In landen waar baby's de hele dag rechtop gedragen worden is reflux zo goed als onbekend.

Wil je je kindje vaker rechtop houden? Dat kan heel goed in een draagdoek. Hij zit dan dicht tegen jouw lijf aan, en dat is ook voor jou comfortabel. Ook 's nachts kan je ervoor zorgen dat je kindje niet volledig plat ligt. Als hij dicht bij jou slaapt, dan kan zijn hoofdje misschien op je bovenarm rusten. Ligt je kindje in een eigen bedje, dan kun je zijn matras aan het hoofdeinde verhogen. Over het algemeen kun je stellen, dat een baby die de hele dag rechtop gedragen wordt, het liggen 's nachts wel aankan. Ook tijdens het voeden kan je je kindje beter een beetje rechtop houden.
Als een kindje daartegen veel op zijn ruggetje ligt, kan de maaginhoud gemakkelijk terug in de slokdarm stromen en daar pijn veroorzaken. Een van de voornaamste oorzaken van reflux is dus het vele plat liggen van baby's. Stel je vast dat je kindje niet graag in zijn bedje ligt, en dat hij daarin vaak begint te huilen, dan kan reflux hiervoor verantwoordelijk zijn. Automatisch zal je zo'n ongelukkige baby uit zijn bedje willen halen om hem te troosten. Veel rechtop dragen zal ervoor zorgen dat de situatie niet uit de hand loopt en dat de reflux geen groot probleem wordt.

Indikken van voeding?

Soms zal je het advies krijgen de voeding van je kindje in te dikken, bijvoorbeeld met Johannesbroodpitmeel (JBPM). Ook vroegtijdig met vaste voeding beginnen wordt soms voorgesteld bij een baby met reflux. Men veronderstelt - ten onrechte - dat een wat dikkere voeding minder gemakkelijk in de slokdarm terug kan stromen dan moedermelk. Dit is meestal geen goed idee.

Moedermelk laat zich niet zomaar indikken en extra dikke melk blijft langer in de maag, omdat dit minder goed verteerbaar is. Het indikken van melk of het bijvoeden met sterk verdikte melk zou de reflux zelfs kunnen verergeren. Sommige kindjes geven minder over als ze dikkere voeding krijgen, maar dit betekent niet dat ze minder reflux hebben. Je kunt daarmee dus misschien je wasmachine een beetje ontlasten, maar de slokdarm van je kindje krijgt nog altijd evenveel of misschien zelfs meer te verduren.

Omdat ingedikte melk langer in de maag blijft, bestaat de kans dat je kindje niet meer voldoende melk en daarmee dus niet meer voldoende voedingstoffen binnen krijgt. Vaste voeding kan een kindje van onder de zes maanden nog niet goed verteren; zijn voeding dient exclusief te zijn: niets anders dan moedermelk dus. En bovendien is het teruggeven van andere voedingsmiddelen dan moedermelk voor een baby nog veel onaangenamer, pijnlijker en gevaarlijker.

Ga dus eerst op zoek naar de echte oorzaak van die reflux. Consulteer een lactatiekundige IBCLC en check alle mogelijke oorzaken, voordat je over gaat tot verdikken van de moedermelk.

Soms is verder onderzoek of medicatie nodig

Maar wat als rechtop dragen niet voldoende helpt, of niet mogelijk is? Wat als een dieet geen verbetering brengt en je ook na behandeling van een osteopaat of een manueel therapeut niet veel opgeschoten bent? In dat geval laat je je kindje grondig door een kinderarts onderzoeken. Pas na een uitgebreid onderzoek zal je arts kunnen vaststellen of er sprake van reflux is en eventueel een behandeling voorstellen.

Als de slokdarm van je kindje erg aangetast of ontstoken is, zal je arts misschien medicatie voorschrijven. Er zijn verschillende soorten medicatie en die werken allemaal op een andere manier. Sommige medicamenten die bij reflux worden voorgeschreven, bevatten aluminium in de vorm van aluminiumhydroxide, aluminiumsulfaat, algeldraat of magaldrat en zijn daarom niet geschikt voor baby's. Volwassenen kunnen aluminium goed uitscheiden, maar bij baby's en kleine kinderen wordt veel ervan door de darmen opgenomen en in het lichaam opgeslagen. Over het algemeen kunnen we stellen dat de juiste refluxmedicatie, dus een medicatie zonder bijwerkingen bij baby's, niet bestaat. We kunnen hoogstens stellen dat sommige medicijnen minder gevaarlijke bijwerkingen hebben dan andere.

Vooraanstaande kinderartsen in binnen- en buitenland zijn van mening dat reflux sterk over-gediagnosticeerd wordt, en dat alleen met een uitgebreid onderzoek uitsluitsel gegeven kan worden of er echt sprake is van reflux.

Een behandeling met medicatie is dus alleen aan te raden als je kindje ernstige reflux heeft met een sterk aangetaste slokdarm. Verder raden deze specialisten ten stelligste af om baby's te behandelen met refluxmedicatie die aluminium bevat.

Als het nodig is, dan lijkt het verstandig om niet langer dan absoluut noodzakelijk de reflux met medicatie te behandelen en deze behandeling weer zo snel mogelijk te stoppen zodra de toestand van de baby beter is.

In heel zeldzame gevallen is een vernauwing van de doorgang van de maag naar de darmen, of een andere obstructie in het verteringsstelsel verantwoordelijk voor de reflux. Meestal blijft het dan niet bij reflux, maar is er ook sprake van projectielbraken dat alsmaar frequenter voorkomt. In heel zeldzame gevallen kan een baby tijdelijk helemaal geen voeding binnen houden. Uiteindelijk zal een baby die hier last van heeft niet meer voldoende groeien, en misschien zelfs uitdrogingsverschijnselen vertonen. Stel je vast dat het spugen van je kindje alsmaar erger wordt, raadpleeg dan zo snel mogelijk je huisarts. Hij zal de nodige actie ondernemen of je naar een specialist doorverwijzen.

Reflux en het teruggeven van melk is een tijdelijk probleem. Het kan de eerste maanden lastig zijn, maar het goede nieuws is dat het over gaat. Het verteringsstelsel, vooral de spieren rond slokdarm en maag zullen zich alsmaar beter ontwikkelen.

Straks kan je kindje zelfstandig zitten, en er zo zelf voor zorgen dat hij niet te vaak plat ligt. Misschien zal je kleintje nog een hele tijd af en toe spugen, maar zo veel last als in de eerste tijd zal hij er dan niet meer van hebben.